Szanowni Mieszkańcy Miasta Pruszkowa,

Azbest zaliczany jest do substancji rakotwórczych dla ludzi. Skutki zdrowotne obserwowane u osób narażonych na pył azbestu są wynikiem wnikania do układu oddechowego włókien azbestu zawieszonych w powietrzu. Wchłanianie azbestu drogą pokarmową i przez skórę ma nieznaczny wpływ na rozwój chorób wywoływanych przez azbest. Pył azbestowy może być przyczyną chorób układu oddechowego: pylicy azbestowej, łagodnych zmian opłucowych, raka płuc, międzybłonniaków opłucnej i otrzewnej. Wymienione schorzenia występują u osób zawodowo narażonych na duże dawki pyłu azbestowego, ale również u osób narażonych pozazawodowo, np. przebywających okresowo w powietrzu silnie zanieczyszczonym pyłami azbestowymi. Wysoki poziom takich zanieczyszczeń występuje np. przy niewłaściwie prowadzonych pracach remontowo-budowlanych na wyrobach zawierających azbest.

Z tego względu wydano szereg aktów prawnych regulujących problematykę użytkowania, wykorzystania i usuwania wyrobów zawierających azbest. Część z tych aktów prawnych dotyczy właścicieli, zarządców lub użytkowników miejsc, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest i zobowiązuje ich do przeprowadzenia określonych działań.

Obowiązki właścicieli miejsc, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest

Właściciel miejsc, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest, zobowiązany jest do poddania ich przeglądom w celu stwierdzenia obecności azbestu. W przypadku stwierdzenia występowania azbestu w użytkowanych miejscach lub wyrobach należy je oznakować oraz umieścić w widocznym miejscu instrukcję bezpiecznego postępowania w danym miejscu lub z danym wyrobem

Właściciel miejsc, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest, powinien dokonać inwentaryzacji zastosowanych wyrobów zawierających azbest, poprzez sporządzenie spisu z natury. Wynik inwentaryzacji ujmuje się w informacji, którą należy sporządzić w dwóch egzemplarzach: jeden egzemplarz informacji przedkłada się w formie pisemnej prezydentowi miasta, drugi egzemplarz przechowuje przez okres jednego roku, do czasu sporządzenia następnej informacji. Informację należy aktualizować do dnia 31 stycznia każdego roku.

Gdzie w budynku może występować azbest lub wyroby zawierające azbest?

Informacja o występowaniu w obiekcie azbestu powinna być umieszczona w dokumentacji technicznej. Gdy takiej informacji brakuje należy starać się określić miejsca, w których występowanie azbestu i jego wyrobów jest najbardziej prawdopodobne. Najczęstsze miejsca występowania wyrobów zawierających azbest w budownictwie to:
- na pokryciach dachów, jako płyty prasowane płaskie (typu Karo), faliste (typu NF) i gąsiory (typu GZN i GZD),
- na strychach i ocieplonych stropodachach, jako obudowy stalowej konstrukcji nośnej, wykładziny stropów w budownictwie lekkim, a także jako wykładziny stropów wykonane przy użyciu natrysku lub tynku azbestowego,
- w pomieszczeniach użytkowych budynków jako obudowy konstrukcji nośnej, ściany działowe, ściany osłonowe czy elewacje, a także jako wykładziny ścian wykonane przy użyciu natrysku lub tynku azbestowego,
- w piwnicach, w postaci izolacji urządzeń ciepłowniczych, rur, bojlerów, zaworów oraz w postaci sufitów podwieszonych.

W różnych wyrobach wykorzystywano różne rodzaje azbestu:
- w wyrobach azbestowo-cementowych stosowanych w budownictwie - chryzotyl, amosyt, krokidolit,
- w azbestowo-cementowych rurach ciśnieniowych (kanalizacyjnych i wodociągowych) - chryzotyl, krokidolit, amosyt,
- w ognioodpornych płytach izolacyjnych - amosyt, chryzotyl
- w wyrobach izolacyjnych łącznie z izolacjami natryskowymi - amosyt, chryzotyl, krokidolit,
- w złączach i uszczelkach - chryzotyl, krokidolit,
- w materiałach ciernych, wyrobach włókienniczych - chryzotyl, krokidolit,
- w płytkach i wykładzinach podłogowych – chryzotyl,
- w wypełniaczach, wzmocnieniach i wyrobach z nich produkowanych (wojłok, kartony, papier, filtry, kity, kleje, powłoki ochronne itp.) – chryzotyl.

Po dokonaniu spisu miejsc i wyrobów zawierających azbest ich właściciel powinien skontrolować stan tych miejsc i wyrobów oraz sporządzić w dwóch egzemplarzach "Ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest" dla każdego z miejsc i wyrobów. Jeden egzemplarz „Oceny” należy przekazać właściwemu organowi nadzoru budowlanego, drugi egzemplarz przechowywać łącznie z dokumentacją miejsca zawierającego azbest. Kolejne kontrole stanu wyrobów zawierających azbest należy przeprowadzać w terminach wynikających z pierwszej „Oceny” (stopień pilności II – ponowna ocena wymagana w okresie do 1 roku, stopień pilności III – ponowna ocena wymagana w terminie do 5 lat).

Podczas sporządzania „Oceny" w budynku, w którym znajdują się wbudowane wyroby zawierające azbest, należy mieć świadomość jakie czynności albo wyroby stwarzają ryzyko uwolnienia do powietrza pyłów azbestu. Są to np.:
- nieumyślne, nieświadome uszkadzanie mechaniczne wyrobów podczas adaptacji, remontów i modernizacji (np. okablowanie, usuwanie ścianek działowych itp.),
- usuwanie lub próby zabezpieczenia tych wyrobów, zwłaszcza w sposób niewłaściwy,
- niewłaściwa eksploatacja wyrobów lub zmiana sposobu ich eksploatacji, która powoduje ich drgania, tarcie,
- wibracje przenoszone na wyroby z azbestem, pochodzące od pracy maszyn i urządzeń,
- niekorzystne dla budynku sąsiedztwo dróg obciążonych ciężkim transportem, transportem szynowym itp.,
- poddanie wyrobów z azbestem silnym ruchom powietrza, wywołanym pracą maszyn (np. wentylatory).
Uszkodzenia eksploatacyjne i starzenie się wyrobów zawierających azbest, a także ich zły stan techniczny (uszkodzenia mechaniczne, spękania powierzchni, wyszczerbienie krawędzi, korozja chemiczna, biologiczna, termiczna, wilgotnościowa) powodują zmiany spoiwa wyrobów, co objawia się np. obecnością wykwitów, złuszczeń wyrobów, śladami drobnego pyłu na podłodze w miejscu zastosowania wyrobów.

Kiedy należy podjąć decyzję o usunięciu wyrobów zawierających azbest?

Wyroby zawierające azbest w budynku nie są automatycznie zagrożeniem dla jego mieszkańców, więc nie powinny być bezwzględnie usuwane z obiektu. Należy uwzględnić fakt, że większe zagrożenie pyłami azbestu może spowodować niepotrzebny i nieumiejętny demontaż wyrobów z azbestem niż właściwa eksploatacja tych wyrobów.

W szczególności można założyć, że wyroby będące w dobrym stanie technicznym, nie wykazujące objawów zużycia, uszkodzenia, starzenia się, można eksploatować w przypadku, gdy w wyniku kompetentnie i rzetelnie wykonanej „Oceny” wyrób uzyskał poniżej 60 punktów, a ponadto wyrób jest prawidłowo eksploatowany (zgodnie ze swoim przeznaczeniem i zgodnie z zaleceniami dotyczącymi użytkowania wyrobów azbestowych) i jest pokryty powłoką zabezpieczającą.
Z dużym przybliżeniem można zastosować poniższe podejście do problemu, mając na względzie, że nie stanowi ono uniwersalnego rozwiązania.

Wyroby „twarde ” zastosowane na zewnątrz budynków, o ile spełniają swoją funkcję (np. pokrycie dachowe jest szczelne, elewacja nie jest spękana) mogą być pozostawione w obiekcie bez usuwania, ale powinny być pokryte odpowiednimi powłokami ochronnymi. Dotyczy to sytuacji gdy budynek posiada wystarczającą warstwę izolacji cieplnej.
Jeśli obiekt nie spełnia wymagań izolacji cieplnej, ale elewacja jest w dobrym stanie technicznym, właściciel sam powinien zdecydować, czy, w ramach czekającej go termo-modernizacji, może ponieść dodatkowe koszty związane z usunięciem i unieszkodliwieniem posiadanych wyrobów azbestowych.
W przypadku gdy elewacja jest technicznie zużyta, a termiczna izolacyjność ścian niewystarczająca, wtedy należy wyroby zawierające azbest usunąć.

Wyroby „miękkie” oraz wyroby znajdujące się wewnątrz obiektów (kontaktujące się z powietrzem wewnętrznym), zwłaszcza wyroby w obiektach przeznaczonych na pobyt stały, zazwyczaj uzyskują tak dużą liczbę punktów w „Ocenie”, że należy je z obiektów usunąć.

Wyroby zawierające azbest zakwalifikowane zgodnie z „Oceną” do wymiany na skutek nadmiernego zużycia lub uszkodzenia (stopień pilności I) właściciel jest zobowiązany usunąć, a wyroby nie zakwalifikowane do wymiany – zabezpieczyć.
W każdym z przypadków prace polegające na zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest muszą być prowadzone przez przeszkolonego wykonawcę posiadającego odpowiednie zezwolenia oraz niezbędne wyposażenie techniczne i socjalne zapewniające zabezpieczenie pracowników oraz środowiska przed narażeniem na działanie azbestu. Przed przystąpieniem do wykonywania prac należy zgłosić ten fakt do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Pruszkowie przy ul. Drzymały 30
Zgodnie z obowiązującymi przepisami wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawierających azbest dopuszcza się w użytkowanych instalacjach lub urządzeniach nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2032 r.

Zabezpieczanie wyrobów zawierających azbest

Istnieją dwie metody zabezpieczenia wyrobów zawierających azbest:
- zabudowę (zamknięcie) przestrzeni, w której znajdują się wyroby zawierające azbest, szczelną przegrodą bez naruszania samego wyrobu,
- pokrywanie wyrobów lub powierzchni zawierających azbest szczelną powłoką z głęboko penetrujących środków wiążących azbest, posiadających odpowiednią aprobatę techniczną.
Pomalowanie, czyli impregnowanie wyrobów z azbestem, jest rozwiązaniem, które może odnosić się wyłącznie do wyrobów we względnie dobrym stanie technicznym w obiektach, które nie wymagają termo-modernizacji. Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami, do zabezpieczeń wyrobów budowlanych zawierających azbest powinny być stosowane środki impregnujące, które uzyskały aprobatę techniczną Instytutu Techniki Budowlanej.
Stosowanie barier pyłowych ze ścianek działowych oddzielających hermetycznie wyroby z azbestem od otoczenia jest rozwiązaniem doraźnie zmniejszającym zagrożenia, przesuwa ono problem w czasie, umożliwiając eksploatację obiektu bez kosztownych prac specjalistycznych polegających na usuwaniu wyrobu. Ma ono większe zastosowanie w obiektach przemysłowych.